Heññam hasraty
Heññam hasraty
XX asyryň 20-30-njy ýyllarynda bolşewizmiň Türkmenistanda geçiren zorlukly syýasaty barada
Taryha öwrülen XX asyr, aýratyn hem onuň birinji ýarymy, dünýä halklarynyň köpüsi, şol sanda türkmenler üçin hem ýowuz synaglaryň, gazaply wakalaryň döwri boldy. Ýurdumyz kesekiler tarapyndan basylyp alnandan soň,...
Üç ýyldyz
Üç ýyldyz
Ibn Sina, Mäne Baba we Seljuklar barada edebi söhbetXI asyrynyň birinji ýarymy türkmen topragynda möhüm wakalaryň bolup geçen, dünýä belli şahslaryň ýaşap öten döwri. Bu döwür garahanlylar, gaznalylar, seljuklar ýaly meşhur türkmen hanedanlarynyň halkymyzyň taryhyna şöhratly sahypalary ýazan ýyllary. Bu asyrda ederm...
Ýedi derýañ añyrsyna syýahat
Ýedi derýañ añyrsyna syýahat
Türkmen taryhçysy we diplomaty … Don Huanyň XVII asyryň başlarynda Günbatar Ýewropa sapary baradaTürkmen halkynyň XVI asyrda döreden Sefewi döwleti musulman dünýäsiniň Osmanly, Beýik Mogollaryň we Şeýbanylaryň döwletleri ýaly öz döwrüniň kuwwatly döwletleriň biridi. Bu ýurtlaryň dördisi hem musulm...
Gadymy golýazma sungatymyz
Gadymy golýazma sungatymyz
Orta asyrlarda türkmenleriň Beýik Seljuk, Osmanly, Garagoýunly, Akgoýunly we Sefewi döwletlerinde medeniýetiň ösmegi, dünýewi edebiýata we sungata gyzyklanmanyň güýjemegi bilen Türkmenistanda we türkmenleriň döwlet guran musulman Gündogarynda bezegli golýazma kitaplaryna bolan isleg artypdyr we ol kem-kemde...
Türkmenleriñ daşa ýazylan taryhy
Türkmeniñ daşa ýazylan taryhy
Göktürkmenleriň hat-ýazuw medeniýeti barada söhbet
Asyl hünäri taryhçy bolan adamlar şindi kagyz ýüze çykmanka dürli taryhy ýazgylaryň deriniň, agaç gabygynyň, ýapragynyň, ýasyja tagtajyklaryň, toýun gap-gaçlaryň, iki-ýeke daş bölekleriniň we dag gaýalarynyň ýüzüne ýazylan...
Bumyn han
Bumyn han
Göktürkmenleriň döwleti baradaMete han tarapyndan esaslandyrylan oguz-türkmenleriniň Beýik Hun döwleti ýykylandan soň ata-babalarymyz birnäçe asyrlaryň dowamynda dagynyklyk ýagdaýynda ýaşapdyrlar we keseki döwletleriň ýapjasyna öwrüpdirler. Ýöne, VI asyryň ortalarynda oguzlara gaýtadan ýygnanmaga we özbaşdak döwlet...
Mete han
Mete han
Oguz türkmenleriniň Beýik Hun döwleti baradaOguz türkmenleriniň Beýik Hun döwleti we onuň edenli hökümdary Mete han hakynda dürli ýurtlaryň taryhçylary köp sanly ýazgylary galdyrypdyrlar. Emma şol ýazgylaryň hiç biri-de özüniň ähmiýeti boýunça Hun döwleti bilen goňşuçylykda ýerleşen Hytaý taryhçylarynyň ýazgylary bilen deňl...
Garrygala etrabynda ýaşaýan hyrkaly hojalaryñ şejeresi
Garrygala etrabynda ”ýaşaýan” hyrkaly hojalaryň şejeresi (nesil daragty)
I. Ýagşymuhammet II. Hajymuhammet III.Ýolmuhammet IV. Hajygeldi V. Haknazar (Aýaly-Beýşi) : çagalary: I. Meret - (aýaly Atow)–çagalary: -I. Nurnepes (Nury(aýaly-Ene) Çagalary:- –1. Sapar (Aýaly- Garaş) –çagalary:- Aýyt(aýaly-Ene) Çagalary:- Sapar (aýaly-Bägül);...
Han Ýomudskiý (Allaýar Çüriýew)
Han Ýomudskiý
Türkmen halkynyň agzybirligi, asudalygy we garaşsyzlygy, abadanlygy ugrunda göreşen adamlary biz hiç haçan ýatdan çykarmaly däldiris. Emma, gynansak-da, köp wagtlap, şol adamlar ýatdan çykaryldy. Eger ýatdan çykarylmadygam bolsa, ýatlanylanda-da ýüzleýräk gürrüň etdik. Şol adamlaryň birem Han Ýomutskidir. Bu ada...
Agla gözlerim gan agla
"Agla, gözlerim gan agla..."
– Bir gün öýümize Abdylla Myradow bilen Saýlaw Myradow ikisi myhmançylyga geldi. Ýetmiş ýaşy arka atan kakam Begmyrat Gylyçmergen oglunyň gürrüňi olar bilen alşyp gitdi. Şonda ol edebiýatçy ýigitlere nohurlylaryň taryhy barada gyzykly gürrüň berdi. Olar hoşlaşyp turjak bolanlarynda kakama ýüzlenip: «Begmy...
Nohur wakasy
Nohur wakasy
Bu ýazgyda köp asyrdan hem aňyrdaky pajygaly wakalar dogrusynda söhbet açylýar. Elbetde, o wakalar dogrusynda biziň elimizde dokumental arhiw materiallary ýok. Şeýle-de bolsa gadymy Nohur obasynyň adamlary o wakalar hakyndaky ýatlamalary arkama-arka ýetiripdirler. Halkyň hakydasy dagyň düýbünden şildiräp akyp ýatan bir...
Goçmyrat Ahun
Goçmyrat Ahun
Işan-molla diýilse... Uzak ýyllaryñ dowamynda yslam dinine könäniñ zyýanly galyndysy hökmünde garalyp gelindi. Onuñ görnükli wekilleriniñ atlarynyñ gapdalyna göwnümize gelen paýyş sözleri ýazmakdan gaýtmadyk. Halky garañkylykda saklanlar we her hili aldawçylykly ýollar bilen garyp pukaralara ezýet baryny görkez...
Gorkut atanyñ gubury niredekä?!
Gorkut atanyñ gubury niredekä?!.
Gadymyýetde Syrderýanyň aşak akymlarynda ýaşan oguzlar özlerinden soň bize baý edebi miras galdyryp gidipdirler. «Gorkut Ata» eposy bolsa şol mirasyň naýbaşysy hasaplanylýar. Baryp-ha geçen asyrlarda türkmen bu eposy hakda gyzyklanan daşary ýurtly adamlar, syýahatçylar az bolmandyr. Olar öz ýazgylary...
Gorkuda gabyr gazma
"Gorkuda gabyr gazma!..
«Gorkut ata» kitabynyň Drezden nusgasynyň iň soňky sahypasynda, W.W.Bartoldyň belleýşi ýaly, «Osman patyşanyň ýogalan ýyly» 993 (1885 ý.) diýilip ýazylypdyr. Watikan nusgasynda bolsa eýesiniň belliklerine görä, golýazma XVI asyryň ahyrlarynda Kairde (1591 ý.), soň Ierusalimde (1615-1616 ý.ý.) bolupdyr:...
Kontrrewolýusion guramada durmandym...
"Kontrrewolýusion guramada durmandym.."
Gadyrly okyjy, sen bu ýazgydaky soraglaryň protokollary bilen ilkinji gezek tanyşýaň. Onuň taryhy uly. Ýazgy Oktýabrdan soň türkmen edebiýatynyň ilkinji kerpijini goýanlar Berdi Kerbabaýew bilen Garaja Burunowyň otuzynjy ýyllaryň başlarynda horluga we süteme sezewar edilişi hakda.Olaryň niçiksi...
Beýik Wezir Nyzamylmülk
Beýik wezir Nyzamylmülk
Mälik şanyň weziri Nyzamalmülk Abu Aly al-Hasan ibn Aly ibn Ishak 1092-nji ýylyň 14-nji oktýabrynda Nihawent şäheriniň eteginde öldürilýär. Olar – Mälik şa bilen wezir Nyzamalmülk şo wagtlar Yspyhana gelip, o ýerdenem Bagdada gitmeli ekenler. Bu ýerde bolanlarynda wezir işlerini boldum edip, öz...
Sanjar hakda söz
Sanjar hakda söz
Soltan Sanjaryň mawzoleýiniň at-owazasy diňe bir Merkizi Aziýada däl, eýsem, bütin dünýä ýaýrandyr. Ol özüniň täsinligi we gadymylygy bilen dünýä alymlarynyň ünsüni özüne çekip bildi. VIII asyrdan gowrak wagt geçse-de, mawzoleý öz durkuny saklap, taryhyň köp-köp şatylaryna döz gelmegi başardy.Gynansak-da, sowet döwrü...
Ar Rawendiniñ "Rahat as-sudur wa aýat as-sudury" we türkmenler
Ar Rawendiniñ "Rahat as-sudur wa aýat as-sudury" we türkmenler
Bu ýygyndy seljuklaryň taryhy barada ýazylan az sanly işleriň biri. Onuň awtory –Abu Bekir Muhammet ibn Aly ibn Suleýman ar- Rawendi. Onuň doglan we ölen ýyllary näbelli. Bölek-büçek terjimehalyndan görnüşine görä, ol Ispihanda ýaşan alym maşgalasynda önüp...
Dikgi Pälwan
Dikgi pälwan
Segsen ýaşy arka atan ýaşulynyň berýän gürrüňlerini diňläp ýadamaýarsyň. Edil gyzykly kitap okan ýalydyr.… «Pälwan« lakamyny maňa halk goýdy. Fronta gitmänkämem, göreş tutýardym. Göreşlerde meň garşyma aňsat-aňsat çykyp bilmezdiler. Her ýerden gelenlerem köplenç ýykylyp giderdiler. Hydyr pälwan, Aman pälwan gowy göreşerd...
Goçmyrat Ahuny bardyr Nohuryñ...
"Goçmyrat ahuny bardyr Nohuryñ..."
GOÇMYRAT AHUN HAKDA SÖZ
Ýogalanyna ýetmiş ýyldan gowrak wagt geçse-de, nesilleriň aňynda häzire bu güne çenli ady ýaşaýan Goçmyrat ahun kim bolupdyr? Nirede ýaşap geçipdir? Il-günüň öňünde hählili hazmatlary bar? Ine, şeýle sowallara jogap almak üçin Magtymguly Pyragynyň Gerkez obasyn...