Orta asyr türkmenleriniñ arasynda añtawçylyk ulgamy we onuñ ýola goýluşy (Ö. Gündogdyýew)
ORTA ASYR TÜRKMENLERINIÑ ARASYNDA AÑTAWÇYLYK ULGAMY WE ONUÑ ÝOLA GOÝLUŞY
Ýüz gezek söweşip, ýüzüsinde-de ýeñiş gazanmak iñ ýokarky dereje däl-dir, has gowusy keseki goşunyny söweşmän boýun egdirmekdir(1).
Türkmenler müñlerçe ýyllaryñ dowamynda özleriniñ söweş tälimlerini kämilleşdirip gelipdirler. Bu i...
EJE WE OGUL
Öŷüň telefonyna irden sagat 3:30 jaň geldi… ukynyň arasynda gidip telefony aldy. Telefondaky ses ejesiniň sesidi. Gorkdy, bir zat boldymyka diŷip gaŷgylandy. Ejesi ‘ nähilisiň oglum gowymyn’ diŷip sorady. Ogly aljyran ŷaly ‘gowy eje näme gowylykmy, bir zat boldumy? Siz gowmysyňyz?’ … Ejesi ‘ biz gowy hiç zat yok, ŷöne sesiňi eşitmek isledim’ diŷdi....
Bir Tanyşymyñ hekaýasy
Bashy sheyle bashlady, Magazindi ish yerim. Azyk onum, harytlar, Sowda-satyg ishlerim. Garshymdaky magazin, Içinde bir nazenin, Ishleyardi men bilen Gonshy bolup gunuzyn. Gelip her gun irgozin, Salam berip geçerdi. Derrewem ishe bashlar, Magazinni açardy. Duhin ysy bark urup, Ysy heryan gezerdi. Duhi satyan ol gozel, Yurejigmi ezerdi. Kate penjira...
Ata Gowşudow (K. Tañrygulyýew)
Ata Gowşudow
Ata Gowşudow 1925-26-njy ýyllarda ownuk goşgular, oçerkler ýazyp başlaýar. 1925-nji ýylda ''Ýaş kommunist'' gazeti açylanda oña redaktor bellenýär. Ata Gowşudow mugallym, ''Türkmenistan'' gazetinde edebi işgär, habarçy, dil we edebiýat institutynda ylmy işgär bolup işlemek bilen Türkmenistanyñ dürli künjeklerine aýlandy....
Şeýtanyñ gözi (Mistiki Hekaýa)
Azat Myradowic yasy kyrka yetip baryan agymtyl sacly adamdy.Ony abrayly bir edaranyn mudiri wezipesine bellediler.Ol ilkibasda halal isledi...Yone,orunbasary yanyna koprak gelip,onun kellesini bulasdyrdy.Azat Myradowic dura-bara orunbasarynyn beryan peydaly maslahatlaryna nadip gulak gabardyp baslandygyny ozem duyman galdy.Kisesi onkuden agraldy,ma...
M. Atabaý oglunyñ özi hakynda iki makala
M. ATABAÝ OGLUNYÑ ÖZI HAKYNDA IKI MAKALA
Muhammetguly
Nohurly Muhammetguly Atabaý ogly 1-njy mart aýynda, 1916-njy ýylda gündiz gurgun gezip ýören eken. Emma agşam bolandan soñra birnäçe Nohur adamlary bilen öýlerinde gürrüñleşip oturupdyr, soñra çaý içip. Emma ýarym gijeden bir sagat soñra Muhammetguly Atabaý ogly otu...
Magtymguly we Oguzhan ''Dört delil'' (J. Ataýew)
Magtymguly we Oguz han (J. Ataýew)
DÖRT DELIL ýa-da «Ol Oguz han, bakyda bir röwşen Guz bar!»
Türkmen topragynda pasyllaryň soltany hasaplanýan baharyň iň soňky aýy – maý aýy türkmen üçin Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe mübärekleşen aýlaryň birine öwrüldi. Bu aýyň birinji ongünlügindäki Ỳeňiş baýramynyň dowa...
Geýilýän geýimler türkmenler arasynda (M. Atabaýew)
Geýilýän geýimler türkmenler arasynda
Orus bizi almazdan owal, şu geýilýän geýimleriñ birisi hem ýokmuş, hemmesi üýtgeşik geýimdir. Emma her bir tüýsli täze geýim çykan wagtda: ''Ony geýmek dürs däldir'' diýip aýdarlar we ony geýgen adamny köp aýypladylar we aýdardylar: ''Öz dini(ñi) üýtgeşdirdi'' diýip. Weli biraz wagtdan soñra şol...
Köp heleýlileriñ bagty bolarmy?
Köp heleýlileriñ bagty bolarmy?
(M. Atabaýew)
Öz şerigat işlerini bilmezlik we şu jüre aamlyk köp ýaman bolur, ol sebäpden ke, meniñ ýüregim köp işlerge, köp aýal almaklyga. Hemme adamlar, ýagny ogully-gyzly we akylly ýerinde aýally adamlar hem mestliklerine çydaman alsa bolurmy ýa-da bolmany perzentsiz adam alsa bolu...
Garaja Burunow (K. Tañrygulyýew)
Garaja Burunow
(1898-1964)
Altmyşynjy ýylda çagalar edebiýatyndan ylmy iş ýazyp başladym. Dissertasiýa üçin ilkinji gowy goşgyny hem gowy hekaýany gözläp ýörün. G. Burunowyñ ady bilen tebigat barada, çaga dilinde, ýeñil, sazlaşykly ýazylan ''Gazlar'' goşgusy ýadyma düşdi. Ony ikinji klasda okuw kitabyn...
Towşan Esenowa
Towşan Esenowa
(1915 - 1987)
Towşan Esenowa sowetler zamanynyñ türkmen zenanlarynyñ arasyndaky ilkinji şahyrdy hem ilkinji dramaturgdy. Ilki bilen, onuñ terjimehalyny gysgaça gürrüñ bereýin. Ol 1915-nji ýylda Kaka etrabynda dünýä inýär, başlangyç bilimi obalaryndaky mekdepde alýar. 1928-1932-nji ýyllarda Aşgabadyñ aýal-gyzlar...
Mäti Kösäýew (A. Çüriýew)
Mäti Kösäýew
Köpleriñ mähriban mugallymy, Türkmenistanyñ ylymda at gazanan işgäri Mäti Kösäýew, onuñ manyly ömri, köpgyrañly döredijiligi hakda näçe gürrüñ etseñ edip oturmaly. Onuñ geçen ýoluna ser salyp, ''Bäý-bä, adam başy ㅡ daşdan gaty'' diýleni dogry eken-ow. Durmuşyñ bu ýowuz şatylaryna ol nädip döz geldi-kä?'' diýeniñi duýma...
Türkmen aýallarynyñ zehini
Türkmen aýallarynyñ zehini
Köp aýallar her bir işlerde erkek adamlardan asgyn däldir. Okuwly aýallaryñ içlerinde her bir işleri her erkekden kem etmeýän köp akylly şägirtleri (?) köpdür. Aýallarymyz akylsyz bolsalar, günä özümizdendir. Ol sebäpden ke, biz olary ynsan hasap etmeýäs, okatmaýas. Elbetde, okuwsyz hiç bir iş ýola gitmez....
Galyñ jähtinden, ýagny ynsan söwdasy türkmenler arasynda (Muhammetguly Atabaý ogly)
Galyñ jähtinden, ýagny ynsan söwdasy türkmenler arasynda (Muhammetguly Atabaý ogly)
Gadym zamanda, birnäçe ýyl mundan owal baý-baýarlaryñ elinde köp gullar bolarmyş. Şol gullary eýeleri satsa satarmyş, öldürse we her zat etse, eýesiniñ ygtyýary ýetermiş we gullarynyñ hiç bir sorag-idegi bolmazmyş. Şu wagt şol zamanlar...
Hemme işlerde türkmenler başga milletden gaýradyr (Muhammetguly Atabaý ogly)
Hemme işlerde türkmenler başga milletden gaýradyr
Men köp pikirler çekdim, biziñ türkmenler arasynda näme iş bardyr ke, ökde we öñde bolsun başga milletlerden diýip. Şu jüre ökde we öñde hiç bir iş tapabilmedim. Adamlar, eger bilseñiz we men ýañlyş diýsem, aýdyñ. Ýañlyşmaz hiç bir iş etmedik adam. Hudaý Tagaladan başga ynsan...
Täze çykan türkmen okuwy
Täze çykan türkmen okuwy
Şagadamda gamgyn bolup oturan wagtym maña gürrüñ berdiler: ''Çelekende ýomutlar aralarynda 60-dan köpräk gyz we gelinler täze okuw düzgüni bilen okap, hat ýazmakny we pozmakny ögrenýäler'' diýip. Gam-gussa ýadymdan çykyp, ýüregim para-para açylyp, derýanyñ ortasyga, Çelekene gitmäge howlukma başladym....
Täze okuw düzgüni (Muhammetguly Atabaýew)
Täze okuw düzgüni
Her söz geplenende, agyzdan owaz çykar. Şo owazga görä hat hem ýazylar. ''Elip'', ''biý'' musulman harplarynyñ atlarydyr. Emma okulgan wagtyda başga jüre atlanur. Meselem, Atabaý adyda ilki owazy ''a'' eşidilse, onsoñ ''t'', onsoñ ýene ''a'', ýene ''b'', ýene ''a'', ýene ''ý'', eşidilişine görä hem okaýalar we ýazýa...
Okuw we türkmen mekdepleri (Muhammetguly Atabaý ogly)
Okuw we türkmen mekdepleri
Hudaý Tagala dünýäni ýaradandan bäri okuw, ylym, emel we jüre işler gün-günden ileri gidýändir. Her bir işler bir duran ýerinde durman üýtgeşilýändir.
Hemme dünýädäki milletler bir-birinden bilmedik hünär w ylymlaryny ögrenip we ýetmedik zatlaryny ýetirip, her bir işlerde bir-birlerinden ökde we öñe...
Ýazyjy Muhammetguly Atabaý ogly
Ýazyjy Muhammetguly Atabaý ogly
Türkmen edebiýatynyñ taryhynda XIX asyryñ ahyrlaryndan XX asyryñ otuzunjy ýyllaryna çenli bolan döwürde dowam eden jeditçilik (täzeçillik) akymynyñ meşhur wekilleriniñ biri Muhammetguly Atabaý ogly 1885-nji ýylda şol wagtky Zakaspiý oblastynyñ Aşgabat uýezdiniñ Durun pristawlygynda (häzirki Ahal welaýa...
Günbatar Ýewropada feodal gatnaşyklarynyň ýüze çykmagy
Günbatar Ýewropada feodal gatnaşyklarynyň ýüze çykmagy
Rim imperiýasynda gul eýeçilik gurluşynyň dargap baş lamagy. Rim imperiýasynda ekerançylyk, senetçilik we söwda ösen- di. Iri gul eýeçilik hojalygy önüm öndürmäge ukyplydy. Ortaýer deňzinde daşary söwda gatnaşyklary ösen derejelere ýetipdi. Emma eýýäm III asyrda imperiýa...